COVID İlaçları ve emzirme
Son Güncel Verilere Göre Emziren Anneler İçin COVID İlaçları Güvenli mi?
COVID pandemisi baş döndürücü bir hızda yeni veriler ortaya koyarken, son güncel verileri takip etmek oldukça değerlidir. Emziren annelerin en çok merak ettikleri konuların başında;
COVID ilaçlarını emziren anneler kullanabilir mi?
COVID aşısı emziren anneler için güvenli mi? gibi sorular geliyor.
Sevgili anneler, iste bu yazıyı sizler için COVID-19 salgınında doğum sonu bakım ve emzirme konusunu en güncel öneriler ve kılavuzlar eşliğinde sunabilmek amacıyla hazırladım. Yazının sonunda da kaynakçaya yer verdim. İleri okuma yapmak isterseniz kaynaklara bakabilirsiniz.
Kabaca genel tabloyu çizersek
• 26 haziran 2020’ye dek COVID-19'lu 3.985 gebe kadın vakasını bildiren 161 orijinal çalışma sonuçlarının sistematik derlemesinde;
• Hamile kadınların yaklaşık % 6'sı yoğun bakım ünitesine yatırılmak zorunda kaldı ve 28'i öldü. 10 yenidoğan ölümü oldu. SARS-COV-2 virüsü için analiz edilen amniyotik sıvı, plasenta ve / veya kordon kanı içeren 163 vakadan 10’ u pozitif çıktı. 61 yenidoğanda SARS-COV-2 pozitif çıktı.
• 92 vakadan 4 anne sütü örneği SARS-COV-2 kanıtı gösterdi.
• Ortaya çıkan kanıtlar, dikey bulaşın (anne karnında plasental bulaşma ve doğumda bulaş) mümkün olduğunu göstermektedir, ancak yine de doğum sırasında alınan örneklerle rapor edilmiş sınırlı sayıda vaka bulunmaktadır.
COVID-19 virüsünün anne sütüne geçme durumu
• COVID-19 pozitif annelerden alınan birçok anne sütü örneğinde, anne sütünün COVID-19 açısından negatif olduğu belirlenmiştir (1).
• Anne sütünde viral RNA bulunduğuna dair az sayıda rapor var, ancak bu pozitif sonucun canlı, bulaşıcı virüsü yansıtıp yansıtmadığı ve kaynağının anne mi bebek mi olduğu konusu belirsiz (1).
• Daha sonraki veriler, pastörizasyon ile virüsün anne sütünde yok edilebildiğini ve ayrıca PCR pozitif anne sütünün canlı, çoğalmış virüsü temsil etmediğini göstermektedir. Kesin sonuçlar çıkarmak için daha büyük ölçekli çalışmalara ihtiyaç vardır.
• RT-PCR, anne sütü gibi örneklerde viral genetik materyali algılar ve çoğaltır, ancak virüsün canlılığı veya enfektivitesi hakkında bilgi sağlamaz (2)
Favipiravir ve emzirme
• ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmamıştır, ancak COVID-19 tedavisi için ABD’de kayıt için birkaç çalışmaya açıktır.
• Klinik çalışmalarda, favipiravir iyi tolere edilmiş ancak karaciğer enzim anormalliklerine, gastrointestinal semptomlara ve serum ürik asit yükselmelerine neden olmuştur.
• Favipiravirin benzersiz bir özelliği, hayvan teratoloji çalışmaları nedeniyle hamile kadınlarda kullanım için kontrendike olmasıdır. İlacı alan erkeklerin, tedavi sırasında ve son dozdan sonra en az 7 gün hamile kadınlarla cinsel ilişkiden kaçınmaları önerilir.
• Emzirme sırasında favipiravirin kullanımına veya anne sütüne geçmesine ilişkin hiçbir bilgi mevcut değildir.
• Favipiravir, plazmada yaklaşık % 60 oranında proteine bağlanan küçük bir moleküldür, bu nedenle anne sütüne geçmesi ve muhtemelen küçük miktarlarda bebek tarafından emilmesi beklenir.
• Emziren bir annede favipiravir kullanılıyorsa, bu parametreler anne sütüyle beslenen bebekte izlenmelidir (3).
Hidroksiklorokin ve emzirme (01.01.2021 güncellemesi)
• Klinik çalışmalarda kullanım dozları çeşitlilik gösteriyor. FDA İlaç Güvenliği Komisyonu Hidroksiklorokin’in kullanımına karşı aritmiler, QT uzaması da dahil olmak üzere ciddi risk nedeniyle ayaktan tedavi kullanımını önermez*.
• Hamile kadınlarda doğum kusurlarının artışına dair veri yoktur. Hamile farelerde embriyonik ölüm ve oküler malformansyonlar görüldü (4).
• Emzirme sırasında hidroksiklorokin'e maruz kalan bebekler, anne sütünde sadece küçük miktarlarda ilaç alırlar.
• Günlük 310 mg doz ile 6 haftalık tedavi gören emziren annenin 9 aylık bebeğinde herhangi bir yan etki bildirilmedi.
• 5 kadın hamilelik ve emzirme döneminde günde 200 mg hidroksiklorokin aldı (biri 30 ay süre olmak üzere). Bebeklere uygulanan flaş elektroretinogramlar normaldi.
• Bir vaka serisinde, günde 200 mg hidroksiklorokin sülfat alan 13 anne bebeklerini ortalama 2,8 ay emzirdi. 12 aylık takip süresince hiçbirinde retina, motor veya büyüme anormalliği kanıtı yoktu.
• Uluslararası uzmanlar, hidroksiklorokinin emzirme sırasında kabul edilebilir olduğunu belirtiyor (5).
• Hidroksiklorokin: metaanaliz sonucuna göre (11 çalışma ve 6300’den fazla kadın); hidroksiklorokinin standart bakımdan daha etkili değildir ve potansiyel zararları vardır.
• COVID-19 tedavisi için hidroksiklorokin kullanmayın (güçlü öneri, orta düzeyde kanıt düzeyi).
• Bu tavsiye hamile ve emziren kadınları içerir (6).
Sağlık Bakanlığı Görüşü
Güncellenme Tarihi 16 Ekim 2020 Eklenme Tarihi 16 Ekim 2020
• SSS. 25. Koronavirüs hastası anneden emzirirken bebeğine hastalık bulaşır mı?
• Emzirmek, bebeğin büyümesi ve gelişmesi için önceliklidir. Bu nedenle annenin bebeğini emzirmeye devam etmesi önerilir. Ancak anne hasta olduğu dönemde, bebeğinin bakımını yaparken ve emzirirken bütün izolasyon kurallarına uymalıdır. Bebeğini emzirmeden önce ellerini yıkamalı, maskesini takmalı ve meme başı temizliği yapmalıdır. Sonrasında bebeğini güvenle emzirebilir.
• Eğer koronavirüs nedeniyle ilaç kullanıyor iseniz bebeğinizi emzirmemeniz önerilmektedir. İlaç kullandığınız süre içinde sütünüzün sağınız ve dökünüz; ilaç tedaviniz bittikten sonra emzirmeye devam edebilirsiniz.
Sonuç olarak sevgili emziren anneler, “hastalık yoktur, hasta vardır” ilkesinden yola çıkacak olursak, durumun sizdeki seyrine göre, doktorunuzla birlikte vereceğiniz bir karardır bu. Doktorunuzdan emzirirken COVID ilaçları kullanma konusunda size aydınlatılmış onam yapmasını yani yarar, zarar, riskler ve yan etkileri hakkında detaylıca bilgilendirme yapmasını istemek bir hasta hakkıdır.
Kaynakça
1- https://www.rcpch.ac.uk/resources/covid-19-research-evidence-summaries#neonatal
2- https://www.who.int/news-room/commentaries/detail/breastfeeding-and-covid 19#:~:text=WHO%20recommends%20that%20mothers%20with,confirmed%20COVID%2D19.
3- Anderson P. Antivirals for COVID-19 and Breastfeeding. Breastfeeding MedicineVol. 15, No. 10 . (07.10.2020).
4- Medical Letter on Drugs and Therapeutics Erişim adresi: http://secure.medicalletter.org/downloads/1595e_table.pdf
5- Drugs and Lactation Database (LactMed). Son güncelleme tarihi 20.04.2020.
6- Clinical care of pregnant and postpartum women with COVID-19: Living recommendations from the National COVID-19 Clinical Evidence Taskforce. Aust N Z J Obstet Gynaecol 2020; 60: 840–851.