Sevgili anneler, biliyorum aşı yapılırken bebeğinizin ağlaması sizi derinden üzüyor. Hatta aşıdan bir gün önce gerildiğinizi de çok net biliyorum. Önceki yazımda bahsettiğim ayna nöronlar, sizin gerginliğiniz karşısında onu da gergin yapacaktır. Ve hatta daha aşı yaptırdığınız yere girer girmez, ağlamaya başlayacaklardır. Sizin gerginliğinizin en üst seviyeye ulaştığı, aşı odasına o ilk adımı atar atmaz, onun da ağlayarak tepki vermesi ayna nöronları bize düşündürüyor. Aşağıda paylaştığım bilgiler; aşı yapılırken emzirmenin ağrı kesici özelliğini doğrulayan literatür bilgisi ve araştırma sonuçlarıdır.

Atravmatik Bakım

Atravmatik bakım, sağlık bakım sistemlerinde, tedavi veya sağlığı geliştirme davranışları sırasında sağlık personeli tarafından uygulanan müdahaleler yoluyla çocukların ve ailelerinin yaşadığı fiziksel ve psikolojik stresi azaltan ya da yok eden, Donna Wong tarafından geliştirilmiş bir terapötik bakım felsefesidir.

Bu yaklaşıma göre aşı gibi yenidoğan için ağrılı invaziv girişimlerde uygulanabilecek yöntemlerden biri de “emzirmedir” (1).

Emzirme sırasında beynin arka lobundan salgılanan oksitosin, hem annenin, hem bebeğin aşı uygulaması sırasında sakin kalmasını sağlar.

Sağlık çalışanının direncine hazırlıklı olmalısınız

Literatürde pek çok atravmatik bakım yöntemi tanımlanmasına rağmen ülkemizde pratikte bu yöntemlerin yaygın kullanmadığını gözlemledim maalesef. Kullanmayı bırakın, bu bilgiyi sorgulamaya bile öyle dirençliler ki... En sağlam dayanakları da “aspirasyon” yani sütün boğazına kaçması riski. Bu risk, aşıyı geçin normal zamanda emzirirken bile vardır. Bu riski önlemek için bebeği biraz daha dik pozisyonda emzirmeniz riski azaltacaktır. Yapılan kanıt temelli çalışmalarda bu riskin gözlemlenmediği ortaya konulmuştur. Yani bu bahsedilen risk, şu anki bilgilerimize göre sağlık çalışanının önyargısından başka bir şey değildir maalesef. Kaldi ki, yaptıkları aşı uygulamalarının bile kendi içinde bir sürü riski vardır. Aşı yan etkileri, bu risklere gösterilebilecek en güzel örneklerdir.

Ben elimden geldiğince yetiştirdiğim “yeni nesil ebe” adaylarına bu yöntemleri öğretmeye çalışıyorum, inşallah onların birine denk gelirsiniz.

Aile sağlığı merkezlerinde bunu talep ettiğinizde hemşire/ebe ve hatta aile hekimlerinin aşırı dirençleriyle de karşılaşmaya lütfen hazırlıklı olun. Sosyal medyada bu yöntemi ilk duyurduğumda neredeyse beni de linç edeceklerdi. Gelişime açık, güncel tıp bilgisini takip eden bir hekim ve sağlık çalışanı seçerseniz, belki bu dirençleri az olur. Bu makaleyi de onları ikna etmek ve pratik bilgilerine bir katkı sağlamak amaçlı okutabilirsiniz.

“Doğar doğmaz bebeği göğsüme istiyorum” talebiniz, on yıl önce nasıl ütopik karşılanırken, şimdilerde hastanelerin çoğunda uygulanır olduysa, aşı yapılırken emzirme talebiniz de belki sizden sonrakilere, sonraki çocuğunuza ya da bebeğinizin sonraki aşılarına katkı sağlayacaktır.

Araştırmalar ne diyor? 

Kanıtlar açısından Cochrane Neonatal Group tarafından 2017’de yayınlanan rapora göre; yenidoğan dönemi için emzirme sırasında aşılamaya yönelik kanıta dayalı bilgi olmamasına rağmen, yenidoğan dönemi dışında 1 aydan büyük, 12 aydan küçük bebekler üzerinde yapılan 10 araştırma bulguları incelenmiş, emzirilen bebeklerin aşılama sırası ve sonrasında daha kısa süreli ağladıkları ve ağrı skorlarının daha az olduğu belirlenmiştir. Yenidoğan dönemi için kanıt bulunmamaktadır (2).Kanıtlar açısından emzirirken enjeksiyon/aşılamaya dair herhangi bir yan etki (aspirasyon riski gibi) bildiren çalışma bulunmamaktadır (3).

Meme= Ağrı ilişkisi diye birşey yok

Bir de bu uygulamaya karşı çıkan pedogoglar oldu. Emzirme sırasında iğnenin verdiği ağrı; meme ile ilişkirilendirilip, memeden soğuyabilir iddiası ortaya atıldı. Allah aşına bunu doğrulayan bir araştırma bulgusu gösterilsin. Ama ben en azından aşağıda verdiğim pozitif emzirme hikayesini gösterebilirim. Masal bebek, emzirilirken aşı oldu ve aşıdan sonra da memeyi red etmedi. Yaklaşık bir yıldır bu böyle... 

Tam tersi aşı sırasında, annenin bebeğin elini kolunu tutması, güven ilişkisi kurduğu insana karşı bebeği güvensiz yapmaz mı? Ya da yabancı bir ortamda yabancı kişilerin eline teslim etmek bebeği annesine karşı güvensizleştirmez mi?

Tüm dünya literatürü, emzirmenin bebeğin ağrısını azaltan çok önemli bir uygulama olduğunu söylerken ve bunu tavsiye ederken, biz nasıl bunun aksi yönünde üstelik elde bir araştırma bulgusu olmadan bu iddiaları ortaya atabiliyoruz, gerçekten şaşılacak bir durum.

Pozitif emzirme hikayesi

Benim bu konuda daha önce yaptığım açıklamaları dinleyen bir annenin sosyal medyada (@masalaksel) paylaşımından alıntıdır:

“Masha (Masal) dün 2 koldan aşı oldu.  Çok ağlayacaktı, hemşire de uyarmıştı. Kendini iyileştirmeyi, acısını dindirmeyi bilir. Nasıl mı? Tabiki memeyle. Onu kucağıma oturttum ve yüzü bana dönük bir şekilde emzirdim kendisinin de yönlendirmesiyle. Bu şekilde aşı yapmasını istedim hemşireden. Hiç böyle bir talep olmamış anladığım kadarıyla. Yadırgadı başta ve “böyle olmaz, önüne çevir, kollarını kıstır dedi”. Ben de onu yadırgadım. Neden bebeğimin en güvendiği ben, onun canının en yanacağı anda onu mahkum gibi kilitleyecek ve acısını yaşarken ona şefkatle destek olacağıma, yüzüne dahi bakmaz bir pozisyonda ağlatacak ve esir gibi kilitleyecektim? Tabiki öyle yapmadım. Sonra nasıl keyifli geçtiğini görünce tebrik edecek kıvama geldi beni ve aşıyı böyle olgun karşılayan çocuk görmediğini söyledi. Nedendi acaba?”  

Emzirmek mümkün değilse tensel temas yapın

Emzirmenize izin verilemezse, bebek emmez, zaten emmeyen bir bebekse ya da ağrılı herhangi bir uygulama sırasında (topuk kanı alma, aşı gibi) anne orada değilse, bebeğin babası/bakıcm verici tarafından tensel temas yapmak bebeğin ağrısını azaltan bir uygulamadır. İdeali ağrılı uygulama yapılmadan 15 dakika önce tensel temasa başlamaktır.

Dr. Denize Harrison, 15 yılı geçkin bir süredir bebeklerde ağrıyı azaltma yöntemleri üzerine çalışan bir hemşire profesördür. Emzirmenin, aşı gibi ağrılı uygulama sırasında bebeği sakin tutmanın en etkili yollarından biri olduğunu belirtiyor. Ottowa Üniversitesi CHEO araştırma enstitüsü bünyesinde “bSweet2Babies” adını verdikleri proje (4) kapsamında bebeklerin emzirilirken ağrılarının azaldığını buldular. Hatta bu görüntüleri   https://www.facebook.com/besweet.tobabies sayfasında paylaştılar. Mutlaka aşı yapılırken, emzirilen bebekleri izleyiniz. Böylelikle ağrılı bir uygulama emzirilen bebekler için daha az ağrılı olurken, anne de oksitosinin etkisiyle stresini azaltabiliyor ve sakinliğini koruyabiliyor.

Ağrısız aşı uygulamaları göreceğimiz güzel günleri görmek dileğiyle....

 Kaynaklar 

1. Pazarcıkcı F, Efe E. Çocukluk Dönemi Aşı Uygulamalarında Atravmatik Bakım Yöntemleri. Uluslararası Hakemli Kadın Hastalıkları ve Anne Çocuk Sağlığı Dergisi 2017;9:62-77.

2. Harrison D, Reszel J, Bueno M, Sampson M, Shah VS, Taddio A, Larocque C, Turner L. Breastfeeding for Procedural Pain in Infants Beyond the Neonatal Period. Cochrane Database of Systematic Reviews 2016;10: CD011248.

3. Johnston C, Campbell-Yeo M, Disher T, Benoit B, Fernandes A, Streiner D, et al. Skin-to-skin Care for Procedural Pain in Neonates (2017). Cochrane Database of Systematic Reviews 2017;2: CD008435.

4. Children's Hospital of Eastern Ontario (CHEO), CHEO Research Institute, University of Ottawa Be Sweet to Babies team (led by Dr. Denise Harrison) https://www.youtube.com/watch?v=FrKmAth4ZGc