Hormonların Diliyle Emzirme

HORMONLARIN DİLİYLE EMZİRME

Emzirmenin hem bebek hem de anne sağlığı üzerindeki tartışmasız faydalarının saymakla bitmez oluşunu artık herkes biliyor. Bebek sağlığı açısından hastalıklardan korunmadan tutunda, ucuz, mikropsuz, kolay hazmedilişine kadar, anne sağlığı açısından ise kanserden ve doğum sonu kanamadan korunmadan, annenin hamilelikte aldığı kiloları çabucak vermesine kadar emzirmenin pek çok yararı olduğunu söylemeye gerek bile yok. Üstelik her annenin ürettiği sütün kendi bebeğine özel olması da cabası. Mesela yapılan çalışmalarda, erken doğan ya da hastalıklı doğan bebeklerin annelerinin sütlerinde bu bebekler için özel ekstra maddeler olduğu bulunmuş. Dolayısıyla anne sütünün her bebeğin ihtiyacına özel maddeleri içermesi bakımından doğanın mucizevi bir besin kaynağı olduğunu söylersek abartmış olmayız.

Bu mucizevi besin kaynağını kullanmak ancak doğru emzirme bilgisi ile mümkündür. Eğer bir anne emzirme mekanizmasının nasıl işleyeceğini bilirse, hem bebeğini en başarılı şekilde beslemiş olur, hem de emzirmeyle ilgili herhangi bir emzirme sorununda, emzirme sorunun ne olduğunu anlayabilir, çözüm üretebilir.

EMZİRME MEKANİZMASI

Bebek emmeye başladığında, meme ucundaki ve areoladaki (meme başını saran kahverengi kısım) sinir uçlarından beyne mesaj gider. Bu mesaj sonucu, emzirmenin 2 temel kahramanı olan “sevgi hormonu” OKSİTOSİN ve “annelik hormonu” PROLAKTİN salınmaya başlanır. Prolaktin memelerdeki süt yapımını sağlayan; oksitosin ise sütün hücre içinden meme ucuna doğru inmesini sağlayan hormondur.

Oksitosin: “Sevgi hormonu” olan oksitosin anne ve bebeğin tensel teması, göz kontağı ve bebeğin emmesi ile artar. Bu yüzden anne bebeğin aynı odada kalması ve emzirme sırasındaki tensel teması çok önemlidir. Bu hormon aynı zamanda rahmin küçülmesine ve kasılmasına neden olur. Bu şekilde doğru emzirme, doğum sonu kanamayı azaltır ve anne rahminin eski halini almasını kolaylaştırır. Anne sütünün sağılmasının gerekli olduğu durumlarda eğer oksitosin refleksi uyarılırsa, anne sütünün sağılması daha da kolaylaşır.

Oksitosin refleksi nasıl uyarılır? (Anne sütünü sağmadan önce işlemi kolaylaştırmak için yapılabilir)

• Rahatlamak için ılık bir şeyler içilmesi (kahve dışında)
• Memelere ılık kuru ya da yaş pansuman yapılması, ılık bir duş alınması
• Meme uçlarının uyarılması
• Meme masajı yapılması
• Bir yardımcının annenin sırtını hafifçe ovuşturması

Prolaktin: “Annelik hormonu” olan prolaktin anne sütü yapımından sorumlu esas kahramandır.  Gece daha fazla salınır. Anneyi dinlendirici etkisi olduğundan, gece emzirmelerinde anne yorulmaz. Ayrıca yumurtlamayı baskıladığı için, doğum sonrası tam emzirme koşullarını (hiç adet görmemiş olmak, bebeğin 6 aydan küçük olması, ilk 6 ay su dahil hiçbir ek gıda verilmemesi, gece de emzirmenin sağlanması, ikiemzirme arasının 6 saati geçmemesi) yerine getirerek emziren annelerde gebeliği önleyici bir yöntem olarak ilk 6 ay güvenle kullanılabilir. 

Beta endorfin: Nam-ı diğer “mutluluk hormonu”, emzirme sonrası salınır ve annenin kendisini daha iyi hissetmesini sağlar. Aynı zamandaanne sütünde de bulunduğundan, hem anne hem de bebeğin karşılıklı bağımlılığını ve keyiflenmelerini sağlar. Bu yüzdendir ki, emzirmesonrası bebekler keyif ve huzur içinde uykuya dalarlar.

ANNE SÜTÜ ÜRETİM DÖNGÜSÜ

            Anne sütü yapımı, memelerden ne kadar anne sütünün boşaldığıyla ilişkilidir. Eğer bebek sık sık emerse ya da bebeğin emmesine engel bir durum varsa göğüsler ne kadar sık boşaltılırsa, anne süt yapımı o kadar artacaktır. Dolayısıyla bilinenin aksinememenin büyüklüğü, küçüklüğü ya da meme ucunun çıkık veya çökük olması anne sütü yapımını etkilemez.

            Anne sütünün arttıran yiyecekler: Su, komposto suları, çemen otu, malt içecekleri

1. Bebek emdikçe ve göğüsler boşaldıkça beyne bir mesaj gönderilir.
2. Beyin prolaktin salgılayarak göğüslere “süt üret” emrini, oksitosin salgılayarak ise süt yapan hücrelere “sütü dışarı at” emrini verir.
3. Bebek göğüslerdeki sütü boşalttıkça, bu döngü yeniden başlar.

Emzirmeyle ilgili ipucu: Bu döngünün sağlıklı işleyebilmesi için, memenin tamamının boş olması gerekir. Bu yüzdendir ki, bir emzirmeperiyodunda bir göğüs tamamen boşalana kadar bebeğe verilmesi, bebek eğer doymamışsa o zaman diğer memeye geçilmesi gerekir. Eğer bebek bir memeyi tamamen boşaltamadıysa, bir sonraki emzirmeye yarım kalan memeden başlanması gerekir.  

BEDENDE ANNE SÜTÜ ÜRETİMİ KONTROLÜ

Anne sütünde süt üretimini azaltan veya sonlandıran bir madde (inhibitör) vardır. Eğer memede çok anne sütü varsa, inhibitör maddeanne sütü salgılayan hücrelerden süt salgılanmasını durdurur. Bu da memeyi çok dolu olmanın zararlarından korur. Eğer bebek ölür ya daemmeyi başka bir nedenle bırakırsa bu çok gerekli bir mekanizmadır. Eğer süt emzirme veya sağılma yoluyla memeden boşaltılırsa, bu inhibitör madde de ortadan kalkar ve meme daha fazla anne sütü yapar.

Bu bilgiler şunları anlamamıza yardımcı olur:

• Eğer bebek, memeden emmeyi bırakırsa, bu meme süt yapmayı keser.
• Bir memenin süt yapmaya devam etmesi için, süt o memeden boşaltılmalıdır.
• Eğer bebek ememiyorsa, memenin süt üretmeye devam etmesi için süt sağılarak meme boşaltılmalıdır.

Bu bilgiler ışığında, eğer bebekte ya da annede meme dolgunluğu (engojman), süt kanalının tıkanıklığı, mastit, mantar enfeksiyonu, bebekte dil bağı gibi ekstra bir durum yoksa, bir annenin bebeğini başarılı şekilde emzirmesi mümkündür. Bunun dışındaki durumlarda annenin emzirme danışmanlığı alması, doğru emzirmenin sağlanması ve sürdürülmesi açısından önem taşımaktadır. Sıklıkla annelerin karşılaştığı bir diğer sorun da meme başı çatlağıdır. Meme başı çatlağı genellikle yanlış emzirme tekniğinden kaynaklıdır. Böyle bir durumda annenin yine bir emzirme danışmanından hizmet alması önerilmektedir.

Doğanın en mucizevi besin kaynağını bebeklerinize ulaştırmanız dileğiyle...